Article Index

Najstarsza, ręcznie lepiona ceramika, licznie występująca na stanowiskach piaszczystych wzdłuż Narwi i Biebrzy związana jest z tzw. "kręgiem kultur strefy leśnej" Europy Wschodniej. Reprezentuje ona paraneolityczną kulturę niemeńską, której początki sięgają IV tysiąclecia p.n.e. Dla wczesnej fazy (Dubiczaj) tej kultury charakterystyczne są naczynia ostrodenne wykonane z gliny o dużej zawartości domieszki roślinnej, dla fazy późnej (sośnieńskiej) do gliny dodawano domieszkę mineralną, uzyskiwaną najczęściej z pokruszonego granitu. Naczynia cechuje bogata ornamentyka - rzędy prostokątnych odcisków stempli, guzków wypychanych od wewnątrz, otworków, wgłębień wyciskanych palcami, odcisków paznokciowych, a także karbowane, nacinane lub stemplowane krawędzie wylewów. Powszechne jest także przecieranie w różnych kierunkach powierzchni naczyń wiechciem trawy. Zanik kultury nastąpił prawdopodobnie około przełomu III i II tysiąclecia p.n.e.

Lepienie naczyń z wolnej ręki praktykowane było przez bardzo długi okres aż po wiek X nowej ery. Pod wpływem zmieniającej się mody, rozwoju gospodarczego, wprowadzano nowe kształty, nowe ornamenty. Z epoki brązu z naszego terenu znane są duże naczynia o esowatym profilu, starannie wykonane wazy i kubki, formy beczułkowate i jajowate o chropowaconych powierzchniach. Przełom starej i nowej ery przynosi naczynia gruszkowate i odwrotnie gruszkowate, bardzo liczne misy, czarki, kubki. Dla pierwszych dwóch wieków nowej ery charakterystyczna jest zróżnicowana ornamentyka, m.in. motyw meandra, różne kombinacje ukośnych kresek, odciski paznokciowe.

Z okresu między IV a IX wiekiem znaleziska archeologiczne są nieliczne, co wiąże się z wielkimi migracjami ludności na zachód i południe Europy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  • Fragmenty naczyń kultury niemeńskiej,III tys. p.n.e., okolice Wizny
  • Kubek, wys. 5,5 cm,1150?900 p.n.e., Ołtarze Gołacze
  • Popielnica, wys. 19,4 cm,II w. Gródek
  • Naczynie gruszkowate, wys. 16,5 cm,I w. p.n.e., Miastkowo
  • Naczynie, wys. 21,2 cm,VI w., Tworki Skrodzkie